Ombudsman Pensioenen behandelde in 2023 meer klachten door gestegen rente en toegenomen inflatie
De Ombudsman Pensioenen behandelde in 2023 meer klachten dan in voorgaande jaren. Een deel van deze klachten is terug te herleiden naar de (historische) stijging van de rente en de oplopende inflatie. Berekeningen die pensioenuitvoerders verstuurden, waren hierdoor regelmatig achterhaald en een grote groep deelnemers zag hun koopkracht fors dalen. Bij de uitreiking van zijn jaarverslag doet ombudsman Jeroen Steenvoorden dan ook een oproep aan de pensioensector om aan deze onderwerpen meer aandacht te besteden.
Pensioenuitvoerders moeten beter communiceren over rente-effecten
De ombudsman ontving meerdere klachten van deelnemers die een lager pensioenbedrag ontvingen dan eerder aan hen gecommuniceerd was via brieven en de pensioenplanner. Het afkoopbedrag of het vervroegde pensioen viel soms wel 20% lager uit. De oorzaak hiervan lag in de stijging van de rente. Van iets boven de 0% naar iets onder de 3%. In hun communicatie maakten pensioenuitvoerders berekeningen die gebaseerd waren op de rente van eind 2021, terwijl de uiteindelijke overgemaakte bedragen waren gebaseerd op de rente van eind 2022.
Jeroen Steenvoorden: ‘Pensioenuitvoerders moeten meer aandacht besteden aan de effecten van renterisico’s. Zeker in situaties waarin de rente snel stijgt of daalt. Het versturen van een standaard systeembrief is niet genoeg. Ook adviseer ik pensioenorganisaties om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de rente/afkoopfactoren voor een aantal maanden vast te zetten en niet het hele effect van een rentewijziging door te rekenen. De volledige renterisico’s doorschuiven naar de deelnemer is ook niet redelijk omdat in de beleggingen een deel van het renterisico is afgedekt.’
Indexatie van opgebouwde rechten in een gesloten pensioenregeling blijft achter
De laatste decennia zijn veel werkgevers overgestapt van een verzekerde middelloonregeling naar een beschikbare premieregeling. Aanleiding was in veel gevallen de gestegen kosten door de gedaalde rente. Bij deze bezuinigingsmaatregel is vaak onvoldoende stilgestaan bij de financiële consequenties die deze overstap heeft voor werknemers. Hun oude rechten blijven achter in het gesloten contract. Vaak met veel minder kans op indexatie.
Jeroen Steenvoorden: ‘Uit een aantal recent gevoerde rechtszaken komt naar voren dat werkgevers vanuit goed werkgeverschap en vanuit hun zorgplicht meer aandacht hadden moeten besteden aan de indexatiecapaciteit bij het beëindigen van de oude regeling. Zeker als er geen enkele vorm van compensatie is gegeven voor de verminderde kans op indexatie.’ Wat ook niet helpt, is de afspraak die soms gemaakt is over de winstdelingsregeling. Normaal gesproken wordt de winst die gemaakt wordt op de beleggingen verdeeld tussen de verzekeraar en de werknemers. In sommige gevallen is echter met de werkgever contractueel afgesproken dat deze afspraak vervalt als de verzekeraar bijvoorbeeld drie opeenvolgende jaren verlies maakt op de betreffende regeling. In zo’n geval gaat alle toekomstige winst naar de verzekeraar en verdwijnt het toekomstige indexatieperspectief voor werknemers volledig. Ik vind dit onevenwichtig en maatschappelijk onwenselijk. Zeker als in de toekomst de verzekeraar de (technische) verliezen alweer ruimschoots heeft terugverdiend. De ombudsman roept pensioenverzekeraars dan ook op om in gesprek te gaan met werkgevers en hun adviseurs om te bekijken of de indexatie capaciteit verbeterd kan worden.
Ombudsman Pensioenen ervaart meer aandacht voor de menselijke maat
Bij pensioenklachten zit er regelmatig spanning tussen het “juridische gelijk” op basis van het pensioenreglement en de “menselijke maat”. Tijdens bemiddelingen merkte de ombudsman dat pensioenuitvoerders in schrijnende situaties de hardheidsclausule vaker toepasten. In dit kader zet hij twee pensioenuitvoerders in het zonnetje in zijn jaarverslag. Deze “menselijke maat oplossingen” kunnen als goed voorbeeld dienen voor pensioenuitvoerders die klachten nu nog uitsluitend beoordelen met een juridische blik.